Phân loại bu lông
Bu lông hiện nay ngày càng đa dạng về kích thước, chất liệu và mẫu mã, tùy thuộc vào mục đích sử dụng hay điều kiện làm việc. Những chất liệu thường được áp dụng để sản xuất bulong gồm: đồng, thép cacbon thường, thép cacbon chất lượng cao, thép hợp kim, inox. Có nhiều cách để phân loại chúng, nhưng trong bài viết này chúng tôi giới thiệu đến bạn 3 cách phân loại đầy đủ nhất.
Dựa theo chất liệu
Việc dựa theo chất liệu sẽ chia bulong thành 3 loại chính:
- Bulong chế tạo từ hợp kim màu và kim loại màu: được sản xuất từ các loại đồng, nhôm, kẽm. Những bulong được sản xuất như này thường sẽ được áp dụng cho những ngành công nghiệp đặc thù về điện, chế tạo máy bay hay công nghiệp xử lý nước,…
- Bulong chế tạo từ thép cacbon thường và thép hợp kim: trong sự phân loại này có thể chia nhỏ hơn thành bu lông qua xử lý nhiệt và bu lông không qua xử lý nhiệt. Bu lông qua xử lý nhiệt gồm có bulong cường độ cao, cấp bền từ 8.8 tới 12.9. Bulong không qua xử lý nhiệt chính là bu lông thường.
- Bulong chế tạo từ thép không gỉ inox. Là loại bulong có khả năng chống ăn mòn hóa học và ăn mòn điện hóa. Chúng thường được sử dụng trong những công trình đóng lắp tàu, môi trường biển.
Cách phân loại này dựa nhiều vào thành phần hóa học, cơ tính và lý tính của bulong. Nó liên quan trực tiếp tới điều kiện sử dụng bu lông tại từng vị trí.
Dựa theo chức năng làm việc
Theo tiêu chí về chức năng làm việc, bulong được chia thành 2 loại chính: bu lông liên kết và bu lông kết cấu. Cụ thể:
- Bulong liên kết: có chức năng liên kết các chi tiết, kết cấu với nhau. Bulong này sẽ chịu tải chính là lực dọc trục, lực cắt không giữ vai trò quyết định. Bulong liên kết thường được sử dụng trong các mối liên kết tĩnh, ít chịu phải ảnh hưởng tải trọng động và các chi tiết máy cố định.
- Bulong kết cấu: là loại bu lông hay sử dụng trong các vị trí thường xuyên phải chịu tải trọng động, như các kết cấu khung dầm, các chi tiết máy có hoạt động rung lắc nhiều. Bulong kết cấu sẽ vừa chịu tải trọng dọc trục, vừa chịu cắt.
Xem thêm>> Bu lông liên kết chân cột thép
Dựa theo phương pháp chế tạo và độ chính xác trong quy trình gia công
Bu lông sẽ được phân loại như sau:
- Bulong thô: được chế tạo chủ yếu từ thép tròn. Phần đầu bulong được gia công dập nguội hoặc dập nóng, phần ren được tiện hoặc cán lăn. Do đa phần các khâu chế tác chủ yếu là thủ công, chưa có sự tham gia nhiều của máy móc nên độ chính xác khá thấp, thường chỉ được dùng trong các mối liên kết không quan trọng hoặc trong các liên kết với gỗ.
- Bulong nửa tinh: quá trình gia công và chế tạo cũng gần tương tự như bu lông thô. Tuy nhiên, bulongng nửa tinh được bổ sung thêm khâu gia công bề mặt để loại bỏ bavia, giúp dễ dàng hơn trong quá trình lắp xiết.
- Bulong tinh: được chế tạo từ thép sáu cạnh, tất cả các phần đều được gia công cơ khí. Bulong tinh có độ chính xác rất cao, thường chỉ được lắp ở những vị trí đặc thù và lĩnh vực đặc biệt. Do quá trình gia công rất tỉ mỉ, cẩn trọng nên giá thành của loại tinh cũng khá cao bên ngoài thị trường. Bulong tinh cho chất lượng lắp xiết rất tốt.
Bu lông tinh ngoài thị trường
Ngoài ra, còn có loại bulong siêu tinh với dung sai lắp ghép cực kỳ nhỏ. Loại này yêu cầu độ chính xác gia công cực kỳ khắt khe, thường được ứng dụng trong các mối ghép đặc biệt, ví dụ như ngành hàng không vũ trụ.
Các phương pháp bảo vệ ăn mòn bu lông
Việc bảo vệ sự ăn mòn của bulong sẽ được quan tâm khi xét tới tuổi thọ lâu dài của vị trí lắp. Hiện nay, phương pháp bảo vệ ăn mòn hữu ích nhất chính là mạ bề mặt. Việc mạ bề mặt tạo ra được một lớp bảo vệ, ngăn sự tiếp xúc trực tiếp của bu lông với môi trường.
Bulong làm từ chất liệu kim loại và hợp kim thông thường có thể được mạ đen, mạ kẽm điện phân hay mạ cầu vồng. Còn đối với chất liệu inox sẽ ít có sự han gỉ hơn, cũng ít mạ hơn. Việc lựa chọn bu lông inox được xem là tối ưu nhất ở thời điểm hiện tại.